Het belangrijkste verschil tussen platvoeten en doorgezakte voeten ligt in de oorsprong: platvoeten zijn meestal aangeboren of ontwikkelen zich tijdens de kindertijd, terwijl doorgezakte voeten later in het leven ontstaan door verzwakking van de voetboog. Bij platvoeten is de mediale voetboog vanaf het begin afwezig of onderontwikkeld, terwijl bij doorgezakte voeten een normale voetboog geleidelijk zijn vorm verliest. Beide aandoeningen kunnen vergelijkbare klachten geven, maar de behandeling verschilt omdat de onderliggende oorzaken anders zijn.
Wat zijn platvoeten precies en hoe herken je ze?
Platvoeten zijn voeten waarbij de mediale voetboog volledig of grotendeels afwezig is, waardoor de hele voetzool contact maakt met de grond. Deze anatomische variatie komt voor bij ongeveer 20-30% van de bevolking en is vaak erfelijk bepaald. Je herkent platvoeten aan het ontbreken van de normale holling aan de binnenzijde van je voet.
De bekendste manier om platvoeten te herkennen is de ‘natte voetafdruk test’. Maak je voeten nat en stap op een droog oppervlak zoals karton of beton. Bij normale voeten zie je een afdruk met een duidelijke inkeping aan de binnenzijde. Bij platvoeten zie je een complete voetafdruk zonder inkeping, omdat de hele voetzool de grond raakt.
Er bestaan twee hoofdtypen platvoeten. Flexibele platvoeten zijn het meest voorkomend – hierbij verschijnt de voetboog wanneer je op je tenen staat of je voet niet belast. Bij rigide platvoeten blijft de voet plat, ongeacht de positie of belasting. Dit laatste type kan meer klachten geven omdat de voet minder goed kan aanpassen tijdens het lopen.
Veel mensen met platvoeten ervaren geen klachten, vooral als ze van jongs af aan deze voetstructuur hebben. Het lichaam past zich vaak aan deze anatomie aan. Wanneer platvoeten wel problemen geven, merk je dit meestal aan vermoeidheid in je voeten na lang staan of lopen, pijn aan de binnenzijde van je enkels, of een gevoel dat je schoenen ongelijk afslijten.
Wat zijn doorgezakte voeten en wanneer ontstaan ze?
Doorgezakte voeten ontstaan wanneer de voetboog geleidelijk verzwakt en zijn natuurlijke vorm verliest. Dit is een verworven aandoening die zich meestal ontwikkelt na je 40e levensjaar, hoewel het ook eerder kan voorkomen bij mensen met risicofactoren. De voetboog die eerst normaal functioneerde, zakt langzaam in door verzwakking van de ondersteunende structuren.
De hoofdoorzaak van doorgezakte voeten is verzwakking van de tibialis posterior pees, een belangrijke pees die de voetboog ondersteunt. Deze pees loopt langs de binnenzijde van je enkel naar de onderkant van je voet. Wanneer deze pees overbelast raakt of beschadigd, kan hij de voetboog niet meer goed ondersteunen. Factoren die bijdragen aan dit proces zijn overgewicht, langdurig staan, het dragen van slecht ondersteunend schoeisel, en natuurlijke veroudering van het bindweefsel.
Het progressieve karakter van doorgezakte voeten betekent dat de aandoening zonder behandeling meestal erger wordt. In het begin merk je misschien alleen lichte vermoeidheid of ongemak na een lange dag. Geleidelijk kunnen de klachten toenemen, waarbij je pijn ervaart aan de binnenzijde van je voet en enkel, zwelling rond de enkel opmerkt, of moeite hebt met op je tenen staan.
Vrouwen hebben vaker last van doorgezakte voeten dan mannen, mogelijk door hormonale invloeden op het bindweefsel en het vaker dragen van schoenen met hoge hakken. Ook mensen met reumatoïde artritis, diabetes of obesitas hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van doorgezakte voeten.
Wat is het belangrijkste verschil tussen platvoeten en doorgezakte voeten?
Het fundamentele verschil tussen platvoeten en doorgezakte voeten is timing en ontwikkeling. Platvoeten zijn aangeboren of ontwikkelen zich tijdens de groei, terwijl doorgezakte voeten een verworven aandoening zijn die ontstaat door verzwakking van bestaande structuren. Bij platvoeten is er nooit een normale voetboog geweest, bij doorgezakte voeten was deze er wel maar is hij verloren gegaan.
Structureel gezien verschillen de aandoeningen ook aanzienlijk. Bij platvoeten is de botstructuur van de voet anders ontwikkeld, met vaak een afwijkende stand van het hielbeen en de middenvoetsbeentjes. De banden en pezen zijn aangepast aan deze anatomie vanaf de geboorte. Bij doorgezakte voeten is de botstructuur normaal, maar falen de weke delen (vooral de tibialis posterior pees) in hun ondersteunende functie.
Het ontwikkelingspatroon verschilt eveneens. Platvoeten blijven meestal stabiel zodra de groei voltooid is. Ze veranderen weinig over de jaren, tenzij er andere factoren meespelen. Doorgezakte voeten daarentegen verslechteren vaak progressief. Zonder interventie kan de voetboog steeds verder inzakken, wat kan leiden tot standsveranderingen in de hele voet en enkel.
De mate van flexibiliteit is een ander onderscheidend kenmerk. De meeste platvoeten zijn flexibel, vooral bij kinderen en jongvolwassenen. Doorgezakte voeten beginnen flexibel maar kunnen in latere stadia rigide worden door secundaire artrose en verstijving van de gewrichten. Dit beïnvloedt de behandelmogelijkheden en prognose aanzienlijk.
Welke klachten geven platvoeten en doorgezakte voeten?
Zowel platvoeten als doorgezakte voeten kunnen leiden tot pijn in de voetboog, vermoeidheid bij staan of lopen, en problemen hogerop in de bewegingsketen zoals knie-, heup- en rugklachten. De klachten ontstaan doordat de afwezige of verzwakte voetboog de schokdemping vermindert en de krachtenverdeling door het lichaam verandert. Veel mensen zoeken pas hulp wanneer de pijn hun dagelijkse activiteiten beperkt.
Bij platvoeten treden klachten vaak op tijdens of na intensieve belasting. Je kunt pijn ervaren aan de binnenzijde van de voet, vooral in het gebied van de voetboog die ontbreekt. Vermoeidheid in de voeten en kuiten is gebruikelijk, evenals het gevoel dat je voeten ‘doorslaan’ naar binnen. Scheenbeenpijn (shin splints) komt vaker voor bij mensen met platvoeten door de veranderde loopbiomechanica.
Doorgezakte voeten geven vaak meer gelokaliseerde pijn rond de binnenenkel, waar de tibialis posterior pees loopt. Deze pijn kan uitstralen naar de voetboog en wordt meestal erger bij activiteit. Zwelling rond de binnenenkel is kenmerkend, vooral aan het einde van de dag. In gevorderde stadia kun je moeite hebben met op je tenen staan aan de aangedane zijde.
De impact op de rest van het lichaam is bij beide aandoeningen vergelijkbaar. Door de veranderde voetstand draait het onderbeen vaak mee naar binnen (overpronatie), wat de knieën belast. Dit kan leiden tot patellofemorale pijnklachten, ITB-syndroom of meniscusproblemen. De veranderde houding plant zich voort naar de heupen en onderrug, waar compensatiepatronen kunnen ontstaan die op termijn tot overbelasting leiden.
Het is belangrijk om te weten dat niet iedereen met platvoeten of doorgezakte voeten klachten ontwikkelt. Sommige mensen functioneren prima zonder pijn of beperkingen. Klachten ontstaan vaak pas wanneer het lichaam de compensatiemechanismen niet meer kan volhouden, bijvoorbeeld bij gewichtstoename, verandering van activiteitenniveau, of natuurlijke veroudering.
Hoe behandel je platvoeten en doorgezakte voeten effectief?
Een effectieve behandeling van platvoeten en doorgezakte voeten richt zich op het versterken van de voetspieren, het verbeteren van de bewegingsketen en het optimaliseren van de belastbaarheid. Conservatieve behandeling met oefeningen, houdingscorrectie en bewegingsoptimalisatie geeft vaak uitstekende resultaten. De sleutel ligt in het bekijken van de hele bewegingsketen, niet alleen de voeten.
Voor platvoeten focust de behandeling op het optimaliseren van de functie binnen de bestaande anatomie. Specifieke oefeningen versterken de intrinsieke voetspieren en verbeteren de proprioceptie. Denk aan oefeningen zoals ‘korte voet’ waarbij je de voetboog activeert zonder je tenen te krommen, teenspreid-oefeningen, en balansoefeningen op één been. Het doel is niet om een voetboog te creëren, maar om de voet zo sterk en functioneel mogelijk te maken.
Bij doorgezakte voeten is vroege interventie belangrijk om verdere achteruitgang te voorkomen. Excentrische versterking van de tibialis posterior is essentieel, bijvoorbeeld door langzaam van je tenen te zakken met weerstand. Rek- en mobilisatieoefeningen voor de kuitspieren helpen de belasting op de tibialis posterior te verminderen. Taping of bracing kan tijdelijk ondersteuning bieden terwijl je werkt aan krachtopbouw.
Een holistische benadering kijkt verder dan alleen de voeten. Versterking van de heupspieren, vooral de abductoren en uitwendige rotatoren, helpt de beenstand te verbeteren. Core-stabiliteit vermindert compensatiepatronen in de rug. Loopscholing kan helpen om efficiënter te bewegen met minder belasting op de voeten.
Bij ELEVEN gebruiken we onze Wedges-techniek als onderdeel van een complete aanpak. Deze techniek herstelt de natuurlijke mobiliteit van de voet door gerichte druk op drie contactpunten, wat direct invloed heeft op je houding en beweging. In combinatie met ons vijfstaps programma – van pijnvermindering naar krachtopbouw – helpen we je om duurzaam grip te krijgen op je lijf. We maken je niet afhankelijk van hulpmiddelen, maar leren je hoe je zelf je voeten en lichaam sterk houdt. Veel mensen ervaren al na één sessie verlichting van klachten en voelen dat lopen lichter aanvoelt. Ontdek hoe onze fysiotherapie jou kan helpen of maak direct een afspraak in Rotterdam of Zoetermeer.
Veelgestelde vragen
Kan ik zelf thuis beginnen met oefeningen voor mijn platvoeten of doorgezakte voeten?
Ja, je kunt veilig beginnen met basis versterkingsoefeningen zoals teenspreid-oefeningen, het oppakken van kleine voorwerpen met je tenen, en het rollen van een tennisbal onder je voet. Start met 5-10 minuten per dag en bouw geleidelijk op. Voor specifieke oefeningen zoals de 'korte voet' techniek is het wel aan te raden om eerst instructie van een fysiotherapeut te krijgen om de juiste uitvoering te leren.
Hoe lang duurt het voordat ik resultaat zie van oefentherapie bij doorgezakte voeten?
De eerste verbeteringen in pijn en vermoeidheid kunnen al na 2-4 weken merkbaar zijn bij consequent oefenen. Voor structurele versterking van de tibialis posterior pees en zichtbare verbetering van de voetfunctie moet je rekenen op 3-6 maanden. Het is belangrijk om geduldig te zijn en de oefeningen vol te houden, ook als de klachten verminderen, om terugval te voorkomen.
Moet ik speciale schoenen of steunzolen gebruiken bij platvoeten?
Steunzolen zijn geen permanente oplossing maar kunnen tijdelijk verlichting bieden tijdens het versterkingsproces. Kies voor stevige schoenen met goede hielondersteuning en voldoende ruimte voor je tenen. Vermijd te zachte of te flexibele schoenen die geen stabiliteit bieden. Het doel is om je voeten sterker te maken zodat je op termijn minder afhankelijk wordt van externe ondersteuning.
Wanneer moet ik me zorgen maken over mijn platvoeten of doorgezakte voeten?
Zoek professionele hulp als je pijn hebt die niet verbetert met rust, zwelling die aanhoudt, moeite hebt met dagelijkse activiteiten zoals wandelen of traplopen, of als je voetstand snel verslechtert. Ook bij uitstralende pijn naar knieën, heupen of rug is het verstandig om een fysiotherapeut te raadplegen voor een complete analyse van je bewegingsketen.
Kunnen kinderen met platvoeten later doorgezakte voeten ontwikkelen?
Platvoeten bij kinderen leiden niet automatisch tot doorgezakte voeten op latere leeftijd. Flexibele platvoeten bij kinderen zijn vaak normaal en veel kinderen ontwikkelen alsnog een voetboog tijdens de groei. Het risico op doorgezakte voeten wordt meer bepaald door factoren zoals overgewicht, activiteitenniveau en genetische aanleg voor bindweefselzwakte dan door het hebben van platvoeten als kind.
Is hardlopen slecht voor mensen met platvoeten of doorgezakte voeten?
Hardlopen is niet per definitie slecht, maar vraagt wel om een aangepaste aanpak. Begin met korte afstanden en bouw langzaam op, focus op een goede looptechniek met kortere passen en landing onder je lichaamszwaartepunt, en investeer in goede hardloopschoenen die passen bij jouw voettype. Combineer hardlopen altijd met versterkingsoefeningen voor voeten, kuiten en heupen om overbelasting te voorkomen.